|
Bağımsız medya bugüne dek binbir güçlükle savaştı: Resmi sansür, tekeller, değişen patronlar, gazete basan çeteler, kanal kapatmalar, ulaşım engelleri, yargılamalar, tutuklamalar, hapis otosansür… Zor da olsa hepsine direndik. Ancak daha önce hiç adı duyulmadık bir büyük engel, hepsinden baskın çıktı. O engelin adı, algoritma…
İletişim devrimiyle, geleneksel medya, yani basılı gazetelerle klasik televizyon yayıncılığı yerini dijital platformlara, YouTube kanallarına bıraktı. Sınır tanımayan bu yeni ortam, tamamen özgür bir yayıncılık evreni vaat ediyordu. Gazetesi, televizyonu kapanan, işinden kovulan birçok gazeteci, butik, ama bağımsız medya kuruluşlarında çalışmaya ya da tek başına YouTube yayıncılığına başladı. Artık doğrudan (bazen sınır ötesinden) kitlemize ulaşıyor, YouTube gelirleri ve izleyici desteğiyle, yayını sürdürebiliyorduk. Ancak bu kez de bir başka engel çıktı karşımıza: Arama motoru alanında tekel haline gelen Amerikan şirketi Google… Çeyrek asır önce, “bilgiyi evrensel alanda erişilebilir ve kullanılabilir hale getirmek” amacıyla kurulan Google, kısa zamanda İnternet’te en çok ziyaret edilen web sitesi oldu. Artık İnternet’te arama yapanları o yönlendiriyor, online reklam dağıtımını o yapıyordu. Arada “İnternet’teki bilgi kalitesini ve erişilebilirliğini iyileştirmek için” algoritmayı değiştiriyor, önerileriyle web sitelerinin trafiğine destek veriyor ya da engel oluyordu. Google, geçen yılsonuna doğru yaptığı algoritma değişikliğinde öneri sistemini yeniledi; ciddi haberler yerine eğlenceli içerikleri öne çıkardı. Okuru yönlendiren “Keşfet” ve “Google Haberler”de Türkiye’deki bağımsız medya kuruluşlarının görünürlüğünü neredeyse sıfırladı. Birçok haber sitesinin trafik akışı aniden yavaşladı. Tıklanma ve izlenme oranına bakarak verilen reklamlar da çekilince gelir de sıfırlandı. Bu, dolaylı sansür demekti.
Türkiye Gazeteciler Sendikası, son bir ayda iki haber sitesinin kapandığını, bir kısmının da küçülmeye gittiğini, 100’e yakın gazetecinin işsiz kaldığını açıkladı. Kapananlardan biri, 2016’da kurulan ve gelirlerinin önemli kısmını Google’ın yönlendirdiği trafikten elde eden Gazete Duvar’dı. Duvar’ın kapanması üzerine, benzer durumdaki dokuz yayın organı, “Google'ın yıkıcı ambargosunu protesto” etti. “Bu, sadece medyanın veya haber almak isteyen yurttaşların değil, demokrasinin krizidir” dediler.
Küresel çapta özgürlük vaat eden dijital devrim, tekeller elinde küresel bir sansür mekanizmasına dönüşüyor. Acil müdahale şart…
|
